Windykacja

Słowo windykacja pochodzi z łacińskiego „vindicatio” i dosłownie oznacza dochodzenie roszczeń, obronę konieczną i zemstę. Instytucja ta ma na celu odzyskanie rzeczy, które znajdują się w posiadaniu osoby nieuprawnionej. Współcześnie sposób dochodzenia roszczeń określają przepisy, zgodne z którymi windykacja to podejmowanie czynności prawnych, prowadzących do wykonania przez dłużnika jego zobowiązania wobec wierzyciela.

Istnieje kilka klasyfikacji tego typu czynności, jednak najogólniejszą z nich jest podział na windykację polubowną i sądową. Pierwszy rodzaj polega na monitowaniu dłużnika, w celu przypominania mu o upływającym albo już przekroczonym terminie płatności, co ma doprowadzić do spłaty należności. Windykacja sądowa natomiast opiera się na czynnościach, które wobec braku chęci współpracy ze strony dłużnika mają doprowadzić do uzyskania sądowego nakazu zapłaty, który po uprawomocnieniu i nadaniu klauzuli wykonalności stanowi podstawę do wszczęcia egzekucji komorniczej. Postępowanie komornicze polega najczęściej na egzekucji świadczeń pieniężnych, która może się odbywać różnymi metodami:

• -Poprzez egzekucję z rachunku bankowego dłużnika, co jest najczęściej stosowanych sposobem. Jest to jednocześnie metoda najszybsza, o ile na zajętym przez komornika rachunku znajduje się wystarczająca ilość środków, która doprowadzi do zaspokojenia wierzyciela, lub jeśli na rachunku pojawiają się regularne wpływy, np. wynagrodzenie, renta czy emerytura. Niejednokrotnie jeśli między stronami dochodziło do zawierania transakcji, wierzyciel dysponuje numerem konta dłużnika, które powinien wskazać komornikowi. W innym wypadku komornik wystosuje zapytania do banków za pośrednictwem systemu komputerowego, aby ustalić czy i w którym z nich dłużnik posiada rachunek.
• Zajmując wynagrodzenie za pracę, o czym komornik zawiadamia zakład pracy dłużnika, który odtąd jest zobowiązany przekazywać regularnie na konto komornika wskazaną kwotę. Nie podlega jednak egzekucji wynagrodzenie w wysokości minimalnej krajowej pensji.
• Prowadząc egzekucję z nieruchomości, czyli wszystkich przedmiotów należących do dłużnika, znajdujących się w miejscu jego zamieszkania bądź miejscu prowadzenia przez niego działalności gospodarczej. Komornik dokonuje zajęcia ruchomości, które są następnie wyceniane przez niego lub biegłego, i wyznacza termin ich licytacji. Sumy uzyskane ze sprzedaży przeznaczane są na poczet spłaty należności wobec wierzyciela.
• Poprzez egzekucję z nieruchomości, o ile dłużnik takowe posiada. Zajęcie nieruchomości wiąże się z umieszczeniem w księdze wieczystej informacji o toczącym się postępowaniu egzekucyjnym. Ten rodzaj egzekucji wybierany jest najczęściej przy dużych zadłużeniach, ponieważ licytacja poprzedzona jest poniesieniem przez wierzyciela sporych nakładów, koniecznych do opłacenia opisu i oszacowania nieruchomości dokonywanej przez biegłego. Opłaty te w zależności od rodzaju nieruchomości i innych czynników, wynoszą od kilkuset do kilku tysięcy złotych. Zanim więc wierzyciel zdecyduje się na egzekucję z nieruchomości, musi przygotować się na poniesienie wysokich kosztów, które oczywiście zostaną mu zwrócone, o ile na nieruchomość znajdzie się nabywca i uda się ją sprzedać.

Metody windykacyjne stosowane w celu odzyskania należności można ponadto podzielić na miękkie i twarde. Windykacja miękka obejmuje działania w początkowej fazie odzyskiwania długu, a dłużnicy mogą liczyć tu na większą wyrozumiałość ze strony indykatorów. Stosowana jest między innymi przez biura informacji gospodarczej, które wraz z wezwaniem dłużnika do zapłaty na piśmie, umieszczają na nim informację o wpisaniu go do jednego z rejestrów dłużników, jeśli nie zapłaci należności w wyznaczonym terminie. Są to konsekwencje mocno uciążliwe szczególnie dla przedsiębiorców, którzy np. będą chcieli zaciągnąć w banku pożyczkę lub kredyt, czy zakupić sprzęt na raty, bądź wziąć coś w leasing. Informacja o dłużniku znaleziona na etapie weryfikacji jego zdolności kredytowej od razu zdyskwalifikuje go z możliwości zaciągnięcia kolejnego zobowiązania. Z tego powodu duża część spraw kończy się na tym etapie.

Wobec dłużników bardziej znieczulonych na skutki niespłacenia zaległości należy zastosować metody twarde, czyli skutkujące o wiele bardziej poważniejszymi konsekwencjami prawnymi, a nawet karnymi. Postępowania sądowe i komornicze wiąże się dla dłużnika z generowaniem dodatkowych, niemałych kosztów, a postępowanie karne (w sytuacji kiedy wierzyciel zgłosi podejrzenie popełnienia przestępstwa, co jest uzasadnione w niektórych okolicznościach) karą grzywny, a nawet ograniczenia lub pozbawienia wolności.

Z reguły, od której oczywiście występują wyjątki, im mniej czasu upłynęło od terminu zapłaty do wszczęcia czynności windykacyjnych, tym większa szansa na odzyskanie należności. Jednak na spłacalność ma także wpływ tzw. struktura długu, czyli klasyfikacja dłużników pod względem ich wieku, zamożności, statusu zawodowego. Ponadto jeśli windykacja jest już drugą bądź kolejną próbą odzyskania należności, prawdopodobieństwo jego spłaty spada, ponieważ nieskuteczne postępowania windykacyjne dotycząc dłużników niezamożnych, bezrobotnych, pozbawionych świadczeń i nie posiadających żadnego majątku mogącego być przedmiotem egzekucji.