Ocenianie pracowników
Ocena pracownicza jest jednym z elementów organizacji przedsiębiorstwa. Systematyczna analiza sytuacji i kondycji firmy pozwala na zarządzanie oparte na przemyślanych strategiach i planach, a monitorowanie postępów pracowniczych umożliwia świadome zarządzanie własnym przedsiębiorstwem. Ocenianie pracowników stanowi kluczowe narzędzie w systemie zarządzania zasobami ludzkimi i służy do realizacji celów motywacyjnych, informacyjnych, a także administracyjnych. Wszyscy pracownicy powinni zostać poinformowani o funkcjonującym systemie oceniania w danym przedsiębiorstwie. Zadaniem przełożonego jest też zaznajomienie ich z celami oceniania, zasadami jego stosowania, przedmiotem oceniania, kryteriami branymi pod uwagę podczas całego procesu, a także wykorzystywanymi metodami i technikami oceny.
Zdaniem A. Pocztowskiego cele administracyjne przekładają się na wykorzystywanie wyników oceniania do kształtowania polityki personalnej w zakresie m.in. wynagradzania pracowników, z kolei ocena w kontekście motywacyjnym służy przede wszystkim dostarczeniu pracownikom informacji zwrotnej w celu motywowania ich do dalszego działania, w tym doskonalenia swojej pracy i rozwoju osobistego. Ocena pracowników pozwala również na dostarczenie menadżerom danych na temat zaangażowania ich pracowników, z kolei samym pracownikom umożliwia poznanie własnych słabych i mocnych stron (A. Pocztowski Zarządzanie zasobami ludzkimi. Strategie – procesy – metody Wydanie II zmienione Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne Warszawa 2007r.)
Zakres oceny pracowniczej zdeterminowany jest przede wszystkim charakterem obowiązków i pełnioną funkcją przez pracownika. W systematyce zarządzania zasobami ludzkimi dostępne są dwa rodzaje ocen: bieżąca i okresowa. Oceny bieżącej dokonuje bezpośredni przełożony i ma ona ciągły charakter. W przypadku oceny okresowej bierze się pod uwagę całokształt wyników pracy, w tym posiadanych umiejętności oraz postawy wobec pracy. Jest ona w pełni sformalizowana i stanowi stały element zarządzania zasobami w firmie. Umożliwia monitorowanie postępów pracowniczych w określonym przedziale czasowym (co pół roku, co rok, czy co dwa lata), dzięki czemu możliwe jest porównywanie wyników i analizowanie postępów i zmian. Ocena pracownicza przebiega zgodnie z ustalonymi regułami, zasadami i posiada jasność kryteriów podlegających ocenie. Zdaniem H. Król i A. Ludwiczyńskiego najczęściej wykorzystywanymi kryteriami są kryteria: kwalifikacyjne, behawioralne, efektywnościowe oraz osobowościowe. Ich jasność pozwala na zachowanie obiektywizmu ocen (Z. Ciekanowski, „Proces oceniania pracowników w nowoczesnej organizacji”).
Wśród narzędzi wykorzystywanych podczas ocen okresowych przełożeni najczęściej dysponują kwestionariuszami oceny okresowej pracowników zaadaptowanymi na potrzeby danego przedsiębiorstwa, z uwzględnieniem specyfiki zajmowanego przez danego pracownika stanowiska i wynikających z niego zadań.
