Mobbing

Mobbing – o zjawisku mobbingu mówić można w dwóch aspektach. Pierwszym jest aspekt psychologiczny, i polega on na stosowaniu formy przemocy psychicznej w sposób systematyczny, wobec osoby lub grupy osób przez pracowników, współpracowników czy podwładnych. Pojęcie to znalazło także swoje miejsce w kodeksie pracy, co było spowodowane koniecznością dostosowania polskich regulacji do norm europejskich. W tym ujęciu mobbing oznacza działania lub zachowania, które dotyczą pracownika lub są przeciwko niemu skierowane, polegające na długotrwałym i uporczywym nękaniu lub zastraszaniu, wywołujące obniżone poczucie przydatności zawodowej. Działania tego typy ukierunkowane są na poniżenie, lub ośmieszenie osoby mobbowanej, a także odizolowanie lub wyeliminowanie jej z zespołu pracowników.

Mobbing jest szczególnym rodzajem przemocy, który nie tylko zaburza relacje interpersonalne między współpracownikami, ale także wpływa na funkcjonowanie i efektywność pracy całej firmy. Powstawanie zjawiska mobbingu podzielić można na kilka etapów. Pierwszym sygnałem jest pomijanie pracownika w życiu firmy, szerzenie na jego temat plotek. Stopniowo działania mobbingowe nasilają się i przybierają coraz bardziej natarczywą formę. Do gruby mobberów, o ile nie był zaangażowany wcześniej, dołącza pracodawca. Na tym etapie zaczynają padać oskarżenia pod adresem pracownika o zaniedbywanie obowiązków, za które nie był odpowiedzialny. Często także towarzyszy temu pewna klasyfikacja pracownika, o którym odtąd mówi się, że jest kłamcą, leniem czy plotkarzem. Osoba mobbowana zaczyna odczuwać dolegliwości psychosomatyczne i społeczne, poprzez negatywną atmosferę w pracy i permanentny stres. Długotrwałe utrzymywanie się takiego stanu powoduje różnego rodzaju lęki, w tym lęk przed przyjściem do pracy, przed szukaniem nowego zatrudnienia czy przed konfrontacją ze współpracownikami. Sytuacja taka także znacząco obniża wydajność pracownika.

Regulacje kodeksowe jednoznacznie wskazują, iż pracodawca zobowiązany jest przeciwdziałać mobbingowi, ponieważ to on zawsze ponosi odpowiedzialność w stosunku do osoby mobbowanej i bez znaczenia pozostaje tutaj fakt, kto rzeczywiście jest sprawcą. Pracodawca odpowiada bowiem za zakład pracy i za panującą w nim sytuację. Pracownik, który w wyniku mobbingu doznał rozstroju zdrowia, ma prawo dochodzić od pracodawcy zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. Ponadto może wypowiedzieć umowę pracy bez zachowania terminów wypowiedzenia, jednak określając wyraźnie powód rezygnacji, co jest niezbędne w przypadku ubiegania się o odszkodowanie. Ciężar dowodu w tej sytuacji spoczywa na ofierze, jednak kluczowe dla oceny sądu są najczęściej orzeczenia biegłych psychologów i psychiatrów, którzy oceniają stopień rozstroju zdrowia powstałego wskutek uporczywego prześladowania.

Pracodawca może uchylić się od odpowiedzialności lub ją zmniejszyć, jeśli wykaże, że podejmował działania w celu rozwiązania problemu mobbingu w swoim zakładzie pracy, bądź podejmie natychmiastową reakcję aby problemowi zaradzić.

Mimo iż występowanie tego zjawiska kojarzy się z miejscami pracy, to może mieć istnieć w każdym większym skupisku ludzi, którzy przebywają ze sobą przez dłuższy czas, tj. na uczelni, w szkołach czy nawet w rodzinach.