BHP
BHP – skrót obejmujący zbiór zasad i przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy, a także niezależna dziedzina zajmująca się określaniem odpowiednich warunków pracy. Poprzez bezpieczeństwo i higienę pracy należy rozumieć zarówno ochronę życia i zdrowia pracownika, jak i zapewnienie mu ergonomicznych warunków w miejscu wykonywania pracy. Zakres zagadnień związanych z bhp uwzględnia także pojęcia związane z psychologią pracy, medycyną pracy oraz technicznym bezpieczeństwem.
Pośród zagadnień opisujących system ochrony pracy w Polsce, należy odróżnić system organizacyjny oraz system prawny. Pierwszy odpowiedzialny jest za ochronę pracy i pracowników na szczeblu państwowym, poprzez wyspecjalizowane jednostki, organy, których zadaniem jest zarówno tworzenie, jak i kontrola norm wyznaczających bezpieczeństwo i higienę pracy.
System prawny skupia przepisy tworzące autonomiczną gałąź systemu prawnego, jakim jest prawo pracy. Zawiera także normy dotyczące ochrony pracownika i ochrony zdrowia, przestrzegania odpowiednich warunków pracy, a także wskazuje ich pozycję w hierarchii aktów prawnych. Fundamentem ochrony praw pracowniczych jest Konstytucja RP, a także kodeks pracy, poza tym akty prawa powszechnie obowiązującego, układy zbiorowe pracy oraz regulaminy. Ochronę praw pracownika gwarantują także zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, będące zbiorem reguł, nie uregulowanych prawem, powstałych na podstawie doświadczeń naukowo-technicznych. Zawierają zasady postępowania, które wymagane są przy wykonywaniu określonej pracy.
System organizacyjny wskazuje organy i instytucje, mające na celu kształtowanie i realizację zadań związanych z bezpieczeństwem i higieną pracy. Można go podzielić pod względem zakresu działania na dwa główne systemy: krajowy i zakładowy. Do pierwszej grupy zalicza się parlament, resorty i urzędy państwowe oraz organy nadzoru i kontroli, w tym Państwowa Inspekcja Pracy, Państwowa Inspekcja Sanitarna i Urząd Dozoru Technicznego. Do systemy zakładowego zaliczają się wszelkie podmioty, działające na szczeblu zakładowym, mające zapewnić organizację, przestrzeganie oraz kontrolę nad działaniem zasad bhp. Podstawowym podmiotem na poziomie zakładowym jest pracodawca, który realizację swoich obowiązków może przekazywać wyspecjalizowanym w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy jednostkom, lub lekarzowi sprawującemu opiekę medyczną nad pracownikami. Dodatkowo na kształtowanie odpowiednio bezpiecznych i higienicznych warunków pracy mają sami pracownicy, a także istniejące przy zakładach komisje ds. bhp.
Obecnie coraz częściej występuje zjawisko przekształcania bhp w przedmiot zarządzania, podobny do zarządzania jakością czy zarządzania środowiskowego zgodnego z międzynarodowymi certyfikatami jakości. Obowiązująca w Polsce norma, określająca jakość Systemu Zarządzania Bezpieczeństwem i Higieną Pracy to PN-N-18001:2004. Stopniowo ewoluuje także nazewnictwo, wprowadzając zamiast pojęcia bhp, określenie „kultura bezpieczeństwa”.
